مدیریت حوزه علمیه خواهران استان بوشهر

الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللّهُ وَاللاَّتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلاَ تَبْغُواْ عَلَيْهِنَّ سَبِيلاً إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا

کلمه قیم به معنای آن کسی است که مسئول قیام به امر شخصی دیگر است، و کلمه قوام و نیز قیام مبالغه در همین قیام است [ قوام به کسی گفته می شود که تدبیر و اصلاح دیگری را برعهده دارد.]

مراد از جمله: « بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ» آن زیادتهایی است که خدای متعال به مردان داده به حسب طاقتی که براعمال دشوار و امثال آن دارند، چون زندگی احساسی و عاطفی است، که احساس و سرمایه اش رقت و لطافت است. [ اگر چه برخی زنان، در توان بدنی یا درآمد مالی برترند، ولی در قانون و برنامه، باید عموم را مراعات کرده نه افراد نادر را.]
[ « نشوز» از « نشز» به معنای زمین بلند و به سرکشی و بلند پروازی نیز گفته می شود.] کلمه « نشوز» به معنای عصیان و استکبار از اطاعت است، مراد از خوف نشوز این است که علائم آن به تدریج پیدا شود، و معلوم گردد که خانم می خواهد ناسازگاری کند. هنگام پیدا شدن علامت های آن و علاج های سه گانه همان است که عبارت: « فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ » برآن دلالت می کند، و گو اینکه این راه های علاج با حرف واو به یکدیگر عطف شده، و این حرف دلالت بر ترتیب ندارد، ولی از معنای آیه می دانیم که بین این سه علاج ترتیب هست، و می خواهد بفرماید اول اورا موعظه کنید، اگر موعظه اثر نگذاشت با او قهر کنید، و رختخوابتان را جدا سازید، و اگر این نیز مفید واقع نشد او را بزنید. دلیل بر اینکه رعایت تدریج و ترتیب لازم است این است که ترتیب نام برده به حسب طبع نیز وسایل گوناگونی از کیفر دادن است، هر کس بخواهد کسی را کیفر کند طبیعتا اول از درجه ضعف آن شروع می کند، و سپس به تدریج کیفر را شدید و شدیدتر می سازد، بنابراین ترتیب از سیاق مشخص می شود نه از حرف واو.
[ در مجمع البیان از امام باقر علیه السلام نقل شده است که فرمودند: مقصود زدن با مسواک است.]
[ رسول خدا فرموند: کتک شما نباید به نحوی باشد که اثر آن در جسم زن نمودی داشته باشد، یا کتک نشانه خودنمایی و اظهار قدرت مرد باشد که زهر چشم بگیرد.]

«فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ …..» یعنی اگر در اثر اعمال آن سه راه علاج به اطاعت شما در آمدند، دیگر علیه آنان بهانه جویی مکنید، و با اینکه اطاعت شما می کنند برای اذیت و آزارشان دنبال بهانه نگردید. و در آخر اعلام می فرماید به این که مقام پروردگارشان علی و کبیر است، پس از قدرت و تفوقی که بر زنان خود دارند مغرور نشوند و سوء استفاده ننموده و در اثر غرور به آنها ظلم و استعلا و استکبار نکنند، و همواره به یاد علو مقام پروردگارشان باشند.

منابع: تفسیر المیزان، صافی و نور
گردآورنده: مریم غلامی